1. Translate:

Felix qui potuit rerum cognoscere causas,

atque metus omnes et inexorabile fatum

subiecit pedibus strepitumque Acherontis avari.

2. Do these lines allude to anyone in particular? Quote or, failing that, give in your own words as much of the context as you can.

III. VERGIL, Aeneid I.

Discuss the interpretation of the line

Sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt. In what context does it occur?

I. VERGIL, Georgic IV.

1. Translate:

C. FINAL.

Ac veluti lentis Cyclopes fulmina massis
cum properant, alii taurinis follibus auras
accipiunt redduntque, alii stridentia tingunt
aera lacu; gemit impositis incudibus Aetna;
illi inter sese magna vi bracchia tollunt

in numerum, versantque tenaci forcipe ferrum:
non aliter, si parva licet componere magnis,
Cecropias innatus apes amor urget habendi
munere quamque suo. Grandaevis oppida curae
et munire favos et daedala fingere tecta.

2. Give a brief summary of the Aristaeus-episode. Why did Vergil introduce it? Is it an artistic defect?

II. VERGIL, Aeneid II, XII.

1. Translate:

Illi agmine certo Laocoonta petunt : et primum parva duorum corpora natorum serpens amplexus uterque implicat et miseros morsu depascitur artus; post ipsum auxilio subeuntem ac tela ferentem corripiunt spirisque ligant ingentibus, et iam bis medium amplexi, bis collo squamea circum terga dati superant capite et cervicibus altis.

2. Examine the view that Turnus is the real hero of the Aeneid.

1.

INTERMEDIATE AND FINAL HONOURS.

LATIN.

Translation at Sight.

(N.B.-No. 5 is for Final Honours students only).

Haec sine ullius assensu cavillante Appio, "en" inquit "Quirites, illius Appi progenies, qui decemvir in annum creatus altero anno se ipse creavit, tertio nec ab se nec ab ullo creatus privatus fasces et imperium obtinuit, nec ante continuando abstitit magistratu, quam obruerent eum male parta, male gesta, male retenta imperia. haec est eadem familia, Quirites, cuius vi atque iniuriis compulsi, extorres patria Sacrum Montem cepistis; haec, adversus quam tribunicium auxilium vobis comparastis; haec, propter quam duo exercitus Aventinum insedistis; haec, quae faenebres leges, haec, quae agrarias semper impugnavit. haec conubia patrum et plebis interrupit; haec plebi ad curules magistratus iter obsaepsit. hoc est nomen multo quam Tarquiniorum infestius vestrae libertati. itane tandem, Appi Claudi ? cum centesimus iam annus sit ab Mam. Aemilio dictatore, tot censores fuerint, nobilissimi fortissimique viri, nemo eorum duodecim tabulas legit ? nemo id ius esse, quod postremo populus iussisset, sciit? immo vero omnes scierunt, et ideo Aemiliae potius legi paruerunt quam illi antiquae, qua primum censores creati erant, quia hanc postremam iusserat populus, et quia, ubi duae contrariae leges sunt, semper antiquae obrogat nova. Livy IX. 34, 1-28.

2.

Adnotasse videor facta dictaque virorum feminarumque alia clariora esse, alia maiora. Confirmata est opinio mea hesterno Fanniae sermone. Neptis haec Arriae illius quae marito et solacium mortis et exemplum fuit. Multa referebat aviae suae non minora hoc sed obscuriora; quae tibi existimo tam mirabilia legenti fore, quam mihi audienti fuerunt. Aegrotabat Caecina Paetus. maritus eius, aegrotabat et filius, uterque mortifere, ut videbatur: filius decessit eximia pulchritudine, pari verecundia, et parentibus non minus ob alia carus, quam quod filius erat. Huic illa ita funus paravit, ita duxit exsequias ut ignoraret maritus: quin immo, quotiens cubiculum eius

intraret, vivere filium atque etiam commodiorem esse simulabat, ac persaepe interroganti quid ageret puer respondebat 'bene quievit, libenter cibum sumpsit.' Deinde, cum diu cohibitae lacrimae vincerent prorumperentque, egrediebatur : tunc se dolori dabat: satiata siccis oculis, composito vultu redibat, tamquam orbitatem foris reliquisset. Praeclarum quidem illud eiusdem, ferrum stringere, perfodere pectus, extrahere pugionem, porrigere marito, addere vocem immortalem ac paene divinam 'Paete, non dolet.' Sed tamen ista facienti, ista dicenti gloria et aeternitas ante oculos erant: quo maius est sine praemio aeternitatis, sine praemio gloriae abdere lacrimas, operire luctum, amissoque filio matrem adhuc agere. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat: fuerat in partibus et occiso Scriboniano Romam trahebatur. Erat ascensurus navem. Arria milites orabat ut simul imponeretur. 'Nempe enim' inquit 'daturi estis consulari viro servolos aliquos, quorum manu cibum capiat, a quibus vestiatur, a quibus calcietur omnia sola praestabo. Non impetravit : conduxit piscatoriam naviculam ingensque navigium minimo secuta est. Eadem apud Claudium uxori Scriboniani, cum illa profiteretur indicium, 'ego' inquit te audiam, cuius in gremio Scribonianus occisus est, et vivis ?' Ex quo manifestum est ei consilium pulcherrimae mortis non subitum fuisse. Quin etiam, cum Thrasea, gener eius, deprecaretur ne mori pergeret interque alia dixisset 'vis ergo filiam tuam, si mihi pereundum fuerit, mori mecum ?' respondit 'si tam diu tantaque concordia vixerit tecum quam ego cum Paeto, volo.' Auxerat hoc responso curam suorum, attentius custodiebatur: sensit et 'nihil agitis' inquit: 'potestis enim efficere ut male moriar, ut non moriar non potestis.' Dum haec dicit, exsiluit cathedra adversoque parieti caput ingenti impetu impegit et corruit. Focilata dixeram' inquit vobis inventuram me quamlibet duram ad mortem viam, si vos facilem negassetis.' Videnturne haec tibi maiora illo 'Paete, non dolet,' ad quod per haec perventum est ? cum interim illud quidem ingens fama, haec nulla circumfert. Vnde colligitur quod initio dixi, alia esse clariora, alia maiora. Vale. Pliny, Ép. III. 16.

3.

Si quisquamst, qui placére se studeát bonis
Quam plurimis et minume multos laédere,
In his poëta hic nómen profitetúr suom.
Tum sí quis est, qui díctum in se incleméntius
Existumauit ésse, sic exístumet,

Respónsum, non dictum ésse, quia laesít prior,
Qui béne uortendo et eásdem scribendó male
Ex Graécis bonis Latínas fecit nón bonas.

4.

Atque in Thensauro scrípsit, causam dicere
Prius únde petitur, aúrum qua re sit suom,
Quam illic qui petit, unde ís sit thensaurús sibi
Aut únde in patrium mónumentum peruénerit.
Dehinc né frustretur ipse se aut sic cógitet,
'Defunctus iam sum, níl est quod dicát mihi':
Is ne érret moneo et désinat lacéssere.
Habeo ália multa, quaé nunc condonábitur,
Quae próferentur póst, si perget laédere,
Ita ut fácere instituit. quám nunc acturi sumus
Menándri Eunuchum, póstquam aediles émerunt,
Perfécit sibi ut inspíciundi esset cópia.
Magistrátus quom ibi adésset, occeptást agi.
Exclámat furem, nón poëtam fabulam
Dedísse et nil dedísse uerborúm tamen:
Colacem ésse Naeui et Plaúti, ueterem fábulam;
Parasiti personam índe ablatam et militis.
Si id ést peccatum, péccatum inprudéntiast
Poëtae, non quo fúrtum facere studuerit.

Terence, Eunuchus, Prol. 1-28.

Transmigration of Souls.

Omnia mutantur; nihil interit. Errat, et illinc'
Huc venit, hinc illuc, et quoslibet occupat artus
Spiritus, eque feris humana in corpora transit,
Inque feras noster, nec tempore deperit ullo.
Vtque novis facilis signatur cera figuris,

Nec manet ut fuerat, nec formas servat easdem,
Sed tamen ipsa eadem est, animam sic semper eandem
Esse, sed in varias doceo migrare figuras.
Ergo-nec pietas sit victa cupidine ventris―
Parcite, vaticinor, cognatas caede nefanda
Exturbare animas, nec sanguine sanguis alatur.
Et quoniam magno feror aequore, plenaque ventis
Vela dedi: Nihil est, toto quod perstet in orbe;
Cuncta fluunt, omnisque vagans formatur imago.
Ipsa quoque assiduo labuntur tempora motu,
Non secus ac flumen. Neque enim consistere flumen,
Nec levis hora potest, sed ut unda impellitur unda,
Urgueturque eadem veniens urguetque priorem:
Tempora sic fugiunt pariter, pariterque secuntur.

Ovid, Metamorph. xv. 165-183.

5. (For Final Honours students). (1)

(2)

O mihi post nullos, Iuli, memorande sodales,
Si quod longa fides canaque iura valent,
Bis iam paene tibi consul tricesimus instat,
Et numerat paucos vix tua vita dies.
Non bene distuleris videas quod posse negari,
Et solum hoc ducas, quod fuit, esse tuum.
Exspectant curaeque catenatique labores,

Gaudia non remanent, sed fugitiva volant.
Haec utraque manu complexuque assere toto:
Saepe fluent imo sic quoque lapsa sinu.
Non est, crede mihi, sapientis dicere "Vivam: "
Sera nimis vita est crastina: vive hodie.

Marital I, 15.

Coniugis audisset fatum cum Porcia Bruti
Et subtracta sibi quaereret arma dolor,
"Nondum scitis " ait "mortem non posse negari?
Credideram, fatis hoc docuisse patrem"
Dixit et ardentes avido bibit ore favillas;
I nunc et ferrum, turba molesta, nega.

Martial I, 42.